Τα προβλήματα και οι αναπηρίες των ανθρώπων υπάρχουν διαχρονικά, καθώς πάντα υπήρχαν οι παράγοντες που τα προκαλούν. Αυτό που διαφοροποιείται είναι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζονται και αντιμετωπίζονται από την κοινωνία, την πολιτεία, την επιστήμη. Ενδεικτική της αλλαγής των στάσεων είναι και η σταδιακή τροποποίηση της ερμηνείας της αναπηρίας που υπαγορεύεται από τα μοντέλα ερμηνείας της που έχουν διατυπωθεί.
Έτσι, α) σύμφωνα με το ιατρικό μοντέλο, το άτομο με αναπηρία προσεγγίζεται ως ασθενής που αντιμετωπίζει δυσκολίες και περιορισμούς στην καθημερινότητά του λόγω της ασθένειας ή της μειονεξίας του, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στην επίδραση του περιβάλλοντος, φυσικού και κοινωνικού. Από την άλλη, β) το κοινωνικό μοντέλο αντιμετωπίζει τον ανάπηρο ως μέλος της κοινωνίας και την αναπηρία ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του ατόμου με την κοινωνία αυτή και της ολιγωρίας της απέναντι στη διαφορετικότητα.
Οι διαφορετικές αντιλήψεις αντανακλώνται στη στάση των κοινωνιών ανά τους αιώνες. Στην αρχαία Σπάρτη, για παράδειγμα, όπου υπέρτατη αξία ήταν η σωματική δύναμη, οι άνθρωποι με κινητικές αναπηρίες αποτελούσαν επαχθές φορτίο και ρίχνονταν στον Καιάδα. Αντίθετα, η αθηναϊκή πολιτεία της δημοκρατίας και της φιλοσοφίας, την ίδια ιστορική περίοδο, προχωρά στην ψήφιση νόμων για την οικονομική υποστήριξη των αναπήρων. Επίσης, ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που μελέτησε και διατύπωσε επιστημονική άποψη για τις αιτίες της αναπηρίας, η οποία θεώρησε ότι οφείλεται σε εγκεφαλικές ασθένειες.
Σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού δηλαδή περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από κάποια αναπηρία. Στις 30 Μαρτίου 2007 υπογράφτηκε η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματά τους. Μάλιστα, καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με αναπηρία η 3η Δεκεμβρίου, διότι αυτή την ημέρα το 1982 υιοθετήθηκε το πρόγραμμα δράσης για τα αμεα.
Πέρα, όμως, από την υπογραφή συμβάσεων και τη νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων, αποτελεί ιερή υποχρέωση τόσο της πολιτείας όσο και των πολιτών να τοποθετούνται και να δρουν θετικά και ουσιαστικά απέναντι στα προβλήματα των ανθρώπων αυτών. Η ισότιμη αντιμετώπιση αλλά και συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή και δημόσια δράση, η ενίσχυση της απασχόλησής τους και η δυνατότητα πρόσβασης σε όλους τους χώρους είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα που απαιτούν λύσεις. Η πολιτεία έχει τη δύναμη και ο απλός άνθρωπος τον τρόπο να συμβάλουν στη λειτουργική ένταξη των ανθρώπων με αναπηρία στην κοινωνία μας.
Ελένη Σταματάκη
Ειδική Παιδαγωγός
