“Ακολουθώντας τη διαδρομή του νερού” στην Αρχαία Μεσσήνη

Στην έκθεση ψηφιδωτού “Ακολουθώντας τη διαδρομή του νερού”, η Χριστίνα Νάκου επιδιώκει να ενσωματώσει στα έργα της το φως της ημέρας και τους ήχους της φύσης.

Μωσαϊκά μεγάλης κλίμακας ακολουθούν τη φυσική ροή του νερού στο αρχαιολογικό πάρκο της Αρχαίας Μεσσήνης και απεικονίζουν με αφηρημένο τρόπο τη ρευστότητα του αέρα ή του νερού.

Γράφει η ίδια στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης (εκδ. “Αγρα”): “Περιπλανώμενη στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης μια ηλιόλουστη χειμωνιάτικη μέρα, ένιωσα ευτυχής που είμαι ζωντανή. Η ομορφιά του φυσικού τοπίου γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο τον περιβάλλει στην ιερότητα που υπάρχει στην ίδια τη ζωή. Η ανάμνηση των ανασκαφικών ευρημάτων και η φροντίδα με την οποία παρουσιάζονται στον επισκέπτη θα μου έμεναν αμέτρητα για μήνες”.

ΤΟ ΡΕΟΝ ΝΕΡΟ
Εμπνευση για τη Χριστίνα Νάκου ήταν και τα λόγια του καθηγητή Πέτρου Θέμελη όταν τον άκουσε για πρώτη φορά να παρουσιάζει τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης και να λέει ότι ο πρωταρχικός στόχος των ανασκαφών ήταν να καθαρίσουν τους αρχαίους αγωγούς μέσα από τους οποίους κυλούσαν τα νερά της πηγής. “Συχνά είχα φανταστεί το τοπίο να πλημμυρίζει από χειμωνιάτικους χειμάρρους, να παραδίδεται στη σφαγή των υδάτων”, περιγράφει το αίσθημα που της δημιούργησε. Αλλωστε, πάντα την γοήτευε το ρέον νερό στη δουλειά της: “Για μένα, με το να φωτίζω το πέρασμα του χρόνου, αποκαλύπτει την παροδικότητα των σκέψεων και των έργων μας”.

ΤΟ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΝΟΣ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ
Σε μια προσπάθεια να συμβιβαστεί με αυτήν την κατάσταση, η Χριστίνα Νάκου παραδόθηκε στο καθησυχαστικό τελετουργικό της δημιουργίας ψηφιδωτών. Γιατί επιλέγει τα ψηφιδωτά και γιατί νιώθει την ιδιαίτερη συγκίνησή της στη θέα ενός ψηφιδωτού δαπέδου, το περιγράφει η ίδια με αυτά τα λόγια: “Γιατί με κάποιο τρόπο περικλείουν τον χρόνο στην έκτασή τους” και γιατί μπορεί να δει σε αυτά “τη μεταμόρφωση των μαρμάρινων όγκων και το επίπονο και χρονοβόρο έργο των καλλιτεχνών που εκθέτουν τα χειροποίητα ψηφιδωτά”, αλλά και γιατί η εστίασή τους είναι πάντα στο μικρό τμήμα της εργασίας που δουλεύουν σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. “Οι κατασκευαστές μπορούν να απολαύσουν το αποτέλεσμα της εργασίας στο σύνολό της στο τέλος, όταν ολοκληρωθεί το πάτωμα. Στη συνέχεια, επιτέλους, τα κεραμίδια υποχωρούν αρκετά από το μάτι για να πάψουν να είναι μεμονωμένες μονάδες και αρχίζουν να συνεργάζονται συνολικά αποτελούμενα από ίσα οργανικά μέρη αδιαίρετα από το δάπεδο”.

ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Το νερό, ένα δυναμικό φυσικό στοιχείο, πηγή ζωής, αλλά και καταστροφής για την αρχαία πόλη, υπενθυμίζει στη δημιουργό ότι τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο και ότι «όλα ρέουν». “Πιστεύω ότι η Αρχαία Μεσσήνη, που εξακολουθεί να αποκαθίσταται, είναι μια αποκαλυπτική απόδειξη για όλους όσοι την επισκέπτονται για την αξία της δημιουργικής ώθησης του ανθρώπου, την εμμονική του ανάγκη να δώσει νόημα στον κόσμο γύρω του.

Άλλωστε, η αρχαία πηγή ονομαζόταν Κλεψύδρα, ρολόι νερού” λέει η Χριστίνα Νάκου για τη σχέση της με την αρχαία πόλη Μεσσήνη.
Τα έργα της παρουσιάζονται σε πέντε τοποθεσίες γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο:
Ροή 1: Στη βρύση Αρσινόη, την κύρια δεξαμενή νερού της αρχαίας πόλης. Το νερό έτρεχε εδώ από την πηγή της Κλεψύδρας. Διαστάσεις έργου: 70 x 2,30 εκ. Λευκό μάρμαρο, αλπακά, κονίαμα ενισχυμένο με ρητίνη.
Ροή 2: Στο Ιερό της Ισιδας και του Σαράπη. Το νερό ήταν υψίστης σημασίας στις τελετές των αιγυπτιακών θεών. Υπόγειες στέρνες έχουν έρθει στο φως μέσα στο Ιερό μαζί με μεγάλο αριθμό γυάλινων τεσερέ σε διάφορα χρώματα που κάποτε αποτελούσαν μέρος των ψηφιδωτών δαπέδων και τοίχων σε υπέργεια τμήματα του ναού της Ισιδος. Το καθιστό άγαλμα του θηλασμού Horus συμβολίζει την έναρξη της ζωής. Διαστάσεις έργου: 98 x 92 εκ. γυαλί, μάρμαρο και κεραμικά πλακίδια.
Ροή 3: Στο Ναό της Αρτέμιδος (Artemision). Το Artemision, όπου βρισκόταν κάποτε το άγαλμα της Αρτέμιδος που έφερε το φως, ήταν εκεί όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή μύησης που σήμαινε το πέρασμα ενός κοριτσιού στη γυναικεία ζωή. Οι μικρές χάλκινες tesserae αντανακλούν το φως του ήλιου, η μεταβαλλόμενη ποιότητα του οποίου σηματοδοτεί το πέρασμα των ωρών. Διαστάσεις έργου: 100 x 60 εκ. μαρμάρινο, χάλκινο, κονίαμα ενισχυμένο με ρητίνη.
Ροή 4: Στο ελληνιστικό λουτρό. Στα διατηρητέα και αναπαλαιωμένα ελληνιστικά ψηφιδωτά δάπεδα της Αρχαίας Μεσσήνης, βλέπει κανείς μεγάλες επιφάνειες καλυμμένες με ροζ-καφεκόκκινο κονίαμα. Αυτές οι επιφάνειες υποδεικνύουν και τα τμήματα των ψηφιδωτών που έχουν καταστραφεί και παρέχουν υποστήριξη για τα τμήματα που απομένουν, διατηρώντας ενότητα του έργου και προστασία του από περαιτέρω φθορές. Στο έργο διαστάσεων 3 x 4 μέτρα από λευκό και μαύρο μάρμαρο και κονίαμα ενισχυμένο με ρητίνη, υπάρχουν αντίστοιχες επιφάνειες στις οποίες το λευκό κονίαμα σχηματίζει κύματα αφρού.
Ροή 5: Δίπλα σε ένα δέντρο πριν από το Στάδιο, σε ένα σημείο όπου τρέχει νερό από τη γη. Ο επισκέπτης μπορεί να ξεκουραστεί στον πάγκο στη σκιά του δέντρου στο τελικό στάδιο της διαδρομής του νερού. Μια πηγή αναδύεται από τη γη κοντά, τα νερά της πόσιμα. Η φυσική ροή του νερού περιλαμβάνεται στο έργο. Οι αντανακλάσεις που δημιουργούνται από το μεταβαλλόμενο φως στο νερό γίνονται μέρος του έργου και το αλλάζουν. Το έργο συνδυάζεται με το τοπίο. Διαστάσεις: 1,30 x 2,30 εκ. Μάρμαρο, μπρούτζο, κονίαμα ενισχυμένο με ρητίνη, νερό, αλουμίνιο.

* Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου και είναι επισκέψιμη τις ώρες λειτουργίας (8 π.μ. – 8 μ.μ.) του αρχαιολογικού χώρου. Τη διοργάνωση της έκθεσης έχουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και η Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών.