Ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Πολιτιστικής Κληρονομιάς βρίσκει τον Δήμο μας έτοιμο να καταθέσει, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, μία σημαντική πρόταση για την ανάδειξη του διατειχίσματος της Κασσάνδρειας, που βρίσκεται στο βόρειο όριο του οικισμού της Νέας Ποτίδαιας και εκτείνεται σε μήκος περίπου 1200μ. από τον Τορωναίο κόλπο ανατολικά μέχρι τον Θερμαϊκό στα δυτικά. Στο χώρο αυτό οι μελετητές τοποθετούν την ύπαρξη της αρχαίας Ποτίδαιας, της μετέπειτα ελληνιστικής Κασσανδρείας και τέλος το βυζαντινό “πολίχνιον ή κάστρον της Κασσανδρείας”.
Αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 871/Β/24-10-1991) και συνιστά ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της Χαλκιδικής, που εντυπωσιάζει προβάλλοντας εν μέσω του πυκνοδομημένου οικισμού της Νέας Ποτίδαιας. Στην Επανάσταση του 1821 λειτούργησε ως γραμμή άμυνας των εξεγερμένων Χαλκιδικιωτών, με αρχηγό τον Εμμανουήλ Παππά, προκειμένου να συγκρατήσουν την προέλαση του οθωμανικού στρατού. Προορισμός του διατειχίσματος ήταν να κλείνει τη στενή είσοδο της χερσονήσου της Κασσάνδρας, ώστε να προστατεύεται ο παραγωγικός της χώρος από εχθρικές επιδρομές. Σήμερα το ανώτερο σωζόμενο ύψος του διατειχίσματος, φτάνει τα 8μ. και το πάχος του κυμαίνεται μεταξύ 1,50 και 3μ., ενώ διασώζονται ακόμη 17 πύργοι.
Για να φθάσουμε σε αυτή την εξέλιξη προηγήθηκαν συζητήσεις και επισκέψεις του Δημάρχου με το επιστημονικό προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου όρους, παρουσία και του Προϊσταμένου Γιώργου Σκιαδαρέση, καθώς και με υπηρεσιακούς παράγοντες και μέλη του Τοπικού Συμβουλίου.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους αρμόδια για την προστασία του μνημείου, σε συνεργασία με τον Δήμο μας, εκπόνησε την προμελέτη ανάδειξης μέρος του διατειχίσματος της Ν. Ποτίδαιας και διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου. Σκοπός της μελέτης είναι η δημιουργία ενός ήπιου περιβάλλοντος χώρου, όπου το μνημείο να αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ανάδειξή του και παράλληλα η συνολική εικόνα να συμβάλλει στην αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής.
Με γνώμονα την αστική ανάπλαση της περιοχής, γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί το μνημείο στα δρώμενα του οικισμού, είτε στο πλαίσιο μιας περιήγησης αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, είτε ενός απλού περιπάτου αναψυχής. Πρόκειται για μια διεξοδική περιήγηση στη συγκεκριμένη περιοχή του διατειχίσματος, στην οποία εναλλάσσονται καθιστικά και χώροι διαμορφωμένου πρασίνου και περιλαμβάνει τρείς περιοχές:
- Η πρώτη περιοχή που προτείνεται να διαμορφωθεί είναι το τμήμα από τον πύργο Π12 έως τον πύργο Π15, συνολικού μήκους περίπου 200μ.
- Η δεύτερη περιοχή που προτείνεται να διαμορφωθεί είναι το τμήμα που περιβάλλει τον πύργο Π19. Η συνολική περιοχή παρέμβασης έχει επιφάνεια 650τ.μ περίπου.
- Η τρίτη περιοχή που περιλαμβάνει η πρόταση είναι το τμήμα που στην υπάρχουσα κατάσταση υπάρχει μια πλατεία στο τμήμα γης ανάμεσα στο αλιευτικό καταφύγιο που βρίσκεται βόρεια του διατειχίσματος και στο δυτικό θαλάσσιο όριο της περιοχής, η οποία ενώ έχει άμεση οπτική επαφή με το θαλάσσιο τμήμα του διατειχίσματος (Π17-Π18).
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι υλικά με καλή θερμική συμπεριφορά και αισθητικά συμβατά, αλλά όχι ανταγωνιστικά ως προς τα υλικά του διατειχίσματος και των λοιπών αρχαιολογικών ευρημάτων.
Ακόμη, προτείνεται ο εμπλουτισμός της φύτευσης με ενδημικά είδη δέντρων και μικρών θάμνων προκειμένου να τονιστούν οπτικές φυγές, να σκιαστούν τοπικά περιοχές στάσης και κίνησης, να βελτιωθεί το μικροκλίμα και να αναβαθμιστεί αισθητικά το υπό διαμόρφωση τμήμα.
Ο φωτισμός ανάδειξης του μνημείου, γίνεται από το επίπεδο του εδάφους με ενδοδαπέδιους προβολείς ασυμμετρικής δέσμης και φωτισμό του μνημείου με γραμμικά ενδοδαπέδια φωτιστικά LED. Ο γενικός φωτισμός θα είναι διακριτικός και δεν θα ανταγωνίζεται τον φωτισμό ανάδειξης του μνημείου, αλλά ικανός να εγγυηθεί τη σωστή λειτουργία και την ασφάλεια του χώρου, αποφεύγοντας τη θάμβωση. Επίσης, προτείνεται ο νυχτερινός φωτισμός των πύργων Π17-Π18 με προβολείς από τη στεριά.
Ο περίπατος στο διατείχισμα της Κασσανδρείας δεν αποτελεί μια αμιγώς αρχαιολογική πρόταση ανάδειξης του μνημείου, απομονωμένη από το αστικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα, γίνεται μια συστηματική προσπάθεια αστικής ανάπλασης του οικισμού, με τη δημιουργία ποιοτικών χώρων αναψυχής, όπου βέβαια πρωταγωνιστής παραμένει το μνημείο. Έτσι, πέραν της ανάδειξης, το διατείχισμα της Κασσανδρείας εντάσσεται με φυσικό τρόπο στα δρώμενα του οικισμού, είτε στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης περιήγησης αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, είτε ενός απλού περιπάτου.
Η πρόταση περιλαμβάνει ακόμη την ψηφιακή εικονική αναπαράσταση των δρώμενων γεγονότων της επανάστασης του 1821, που διαδραματίστηκαν στην περιοχή αυτή, με προβολή του υλικού επί του διατειχίσματος, δημιουργώντας έτσι μια εικονική πραγματικότητα που θα εντυπωσιάζει, αλλά και θα ενημερώνει σε ιστορικά στοιχεία τον θεατή.
Η πρόταση εγκρίθηκε την Παρασκευή 16/4/2021 από το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας και θα υποβληθεί άμεσα από τον Δήμο μας, για χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης»
Ευχαριστούμε θερμά την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους και ιδιαιτέρως τον προϊστάμενο αυτής κ. Γεώργιο Σκιαδαρέση για την αμέριστη βοήθεια και συμπαράσταση στην προσπάθεια αυτή.
Ο Δήμαρχος
Εμμανουήλ Καρράς
