Διαδικασία απογραφής αποθεμάτων –

Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών από τον Οικονομολόγο – Λογιστή, κ. Ανδρέα Πετρίδη, στο Governet.gr

Στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης θα πρέπει να εκτελεστεί η διαδικασία της φυσικής απογραφής των αποθεμάτων, προκειμένου να τακτοποιηθούν ποσοτικά οι αποθηκευτικοί χώροι, να γίνει η αποτίμηση των ειδών και να προσδιοριστούν τα αποτελέσματα στην επιχείρηση. Η διαδικασία της απογραφής θα πρέπει να ολοκληρωθεί, σε κάθε περίπτωση, πριν την έναρξη συναλλαγών στη νέα χρήση.

Ορισμός των αποθεμάτων – Η έννοια του είδους

Αποθέματα είναι τα υλικά αγαθά που ανήκουν στην οικονομική μονάδα, τα οποία:

α) Προορίζονται να πωληθούν κατά τη συνήθη πορεία των εργασιών της.

β) Βρίσκονται στη διαδικασία της παραγωγής και προορίζονται να πωληθούν όταν πάρουν τη μορφή έτοιμων προϊόντων.

γ) Προορίζονται να αναλωθούν για την παραγωγή έτοιμων προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών.

δ) Προορίζονται να αναλωθούν για την καλή λειτουργία, τη συντήρηση ή την επισκευή, καθώς και την ιδιοπαραγωγή πάγιων στοιχείων.

ε) Προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για τη συσκευασία, π.χ. των παραγόμενων έτοιμων προϊόντων ή των εμπορευμάτων που προορίζονται για πώληση.

Δηλαδή, αποθέματα χαρακτηρίζουμε τα εμπορεύματα, τις πρώτες και βοηθητικές ύλες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, τα αναλώσιμα υλικά της παραγωγής, τα ανταλλακτικά των πάγιων μηχανημάτων, κ.λπ..

Με βάση τους ορισμούς που παρατίθενται στο παράρτημα Α του ν. 4308/2014 (Ε.Λ.Π.):

Αποθέματα (inventories): Περιουσιακά στοιχεία:

Κατεχόμενα για πώληση στη συνήθη δραστηριότητα της οντότητας ή στην παραγωγική διαδικασία, με σκοπό την πώληση ως ανωτέρω ή σε μορφή υλικών ή εφοδίων που πρόκειται να αναλωθούν για την παραγωγική διαδικασία ή για την προσφορά υπηρεσιών.

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 4308/2014 (Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα), η οντότητα τηρεί, κατά περίπτωση, με ημερομηνία αναφοράς την ημερομηνία τέλους της περιόδου αναφοράς (ημερομηνία του ισολογισμού), αρχείο ιδιόκτητων αποθεμάτων. Στο αρχείο αυτό καταχωρούνται:

α) Τα ποσοτικά δεδομένα της φυσικής απογραφής (σύντομη περιγραφή είδους, μονάδας μέτρησης και ποσότητα), κατά είδος και διακεκριμένα για κάθε αποθηκευτικό χώρο.

β) Η κατά μονάδα αξία επιμέτρησης, καθώς και η συνολική αξία επιμέτρησης του κάθε είδους.

γ) Ο προσδιορισμός της ποσότητας των αποθεμάτων δύναται να γίνεται με έμμεσες τεχνικές που είναι αξιόπιστες και κατάλληλα τεκμηριωμένες.

δ) Αναλώσιμα υλικά αγαθά, που δεν είναι σημαντικά, μπορούν να μην απογράφονται.

Φυσική απογραφή αποθεμάτων

Για την απογραφή των αποθεμάτων απαιτείται η φυσική καταμέτρησή τους στους χώρους που είναι αποθηκευμένα (αποθηκευτικοί χώροι). Την καταμέτρηση των αποθεμάτων στους αποθηκευτικούς τους χώρους την αποκαλούμε με τον όρο «Φυσική Απογραφή», γιατί απαιτείται η φυσική μας παρουσία για τη διενέργειά της.

Φυσική απογραφή είναι η διαδικασία που εκτελείται, σε τακτά χρονικά διαστήματα, με στόχο να γίνει φυσική καταμέτρηση των αποθεμάτων στους αποθηκευτικούς χώρους.

Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η πιθανή εμφάνιση διαφορών ανάμεσα στα πραγματικά αποθέματα της εταιρείας και σε αυτά που εμφανίζει το Βιβλίο Αποθήκης. Οι διαφορές αυτές πρέπει να αποτυπωθούν στο Βιβλίο Αποθήκης της εταιρείας και να γίνει ο απαιτούμενος λογιστικός χειρισμός τους.

Σχεδιασμός φυσικής απογραφής (καταμέτρησης) αποθεμάτων (ειδών)

Ο σχεδιασμός της απογραφής των αποθεμάτων, στο τέλος της χρήσης, περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια:

Στάδιο 1ο: Ενέργειες – Διαδικασίες πριν την έναρξη της φυσικής καταμέτρησης των αποθεμάτων

Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν στο στάδιο αυτό έχουν σκοπό να προετοιμάσουν και να διευκολύνουν τις εργασίες που θα γίνουν στα επόμενα στάδια.

Οι ενέργειες αυτές είναι κατά σειρά:

• Ορισμός υπεύθυνων απογραφής

1. Υπεύθυνος φυσικής καταμέτρησης.
2. Υπεύθυνος λογιστικής απογραφής.

• Οργάνωση διαδικασίας – Δημιουργία σχεδίου (πλάνου) απογραφής

1. Καθορισμός χώρων που θα απογραφούν.
2. Ενημέρωση υπεύθυνων απογραφής.
3. Ενημέρωση τρίτων για την ημερομηνία απογραφής.
4. Καθορισμός διαδικασίας για απογραφή αποθεμάτων τρίτων (φύλαξη, παρακαταθήκη).
5. Επιθεώρηση των αποθηκευτικών χώρων, για να διαπιστωθει εάν είναι τακτοποιημένοι, καθαροί και τα συνεργεία μπορούν να εργαστούν για την απογραφή.

• Δημιουργία συνεργείων φυσικής καταμέτρησης (απογραφής)

1. Ιδανικός αριθμός ατόμων για κάθε συνεργείο είναι τα τρία άτομα. Ένα από τα τρία άτομα θα πρέπει να ασχολείται συστηματικά με τα είδη και να τα γνωρίζει λεπτομερώς. Ένα άτομο, επίσης, θα πρέπει να έχει γνώσεις λογιστικής παρακολούθησης των αποθεμάτων για να μπορεί να λύσει προβλήματα κατά τη διάρκεια της καταμέτρησης. Το τρίτο άτομο θα μπορεί να είναι βοηθητικό για την ταχύτερη καταμέτρηση των ειδών.
2. Κατά την απογραφή ακολουθείται η εξής διαδικασία: το ένα από τα άτομα του συνεργείου μετράει, το άλλο γράφει τις μετρηθείσες ποσότητες, τον κωδικό του είδους και την περιγραφή, και το τρίτο ελέγχει και βοηθάει στην καταμέτρηση.
3. Εάν σε ορισμένες περιπτώσεις ο όγκος των ειδών απαιτούν περισσότερα άτομα ανά συνεργείο είναι απόφαση του υπεύθυνου απογραφής να ορίσει όσα άτομα κρίνει απαραίτητα.
4. Το στέλεχος της αποθήκης θα αναλάβει να συμπληρώνει τις αυτοκόλλητες καρτέλες κάθε είδους.

• Λογιστική τακτοποίηση υπολοίπων

1. Καταχώριση όλων τα παραστατικών αγορών, πωλήσεων και των δελτίων εσωτερικής διακίνησης στο μηχανογραφικό σύστημα.
2. Οι καταχωρίσεις που πρέπει να γίνουν είναι:

• Καταχωρίσεις διακινήσεων από αποθήκες σε παραγωγή.
• Καταχωρίσεις διακινήσεων από παραγωγή σε αποθήκες.
• Καταχωρίσεις αποστολών σε συνεργεία φασόν.
• Καταχωρίσεις παραλαβών από συνεργεία φασόν.
• Καταχώριση εντολών παραγωγής – ανάλωσης.
• Καταχωρίσεις παραλαβών από οίκους εξωτερικού.
• Καταχωρίσεις παραλαβών από προμηθευτές εσωτερικού.
• Καταχωρίσεις αποστολών σε πελάτες (χειρόγραφα παραστατικά).
• Καταχωρίσεις επιστροφών από πελάτες (χειρόγραφα παραστατικά).
• Τελικός έλεγχος και τακτοποίηση εκκρεμών παραστατικών αγορών και πωλήσεων (δελτία).
• Έλεγχος εκκρεμών παραστατικών παραγωγής ανάλωσης.
• Έλεγχος για σωστή καταχώριση.

• Προσδιορισμός χώρων απογραφής

1. Η απογραφή θα πρέπει να γίνει χωριστά για κάθε πραγματικό φυσικό αποθηκευτικό χώρο (εργοστάσιο, αποθήκη, κατάστημα, κ.ά.).
2. Σε όσες περιπτώσεις υπάρχουν λογιστικοί αποθηκευτικοί χώροι, για την καλύτερη παρακολούθηση των αποθεμάτων, η απογραφή αρκεί να γίνει με τη διάκριση ανά λογιστική κατηγορία.
3. Τα αποθέματα που βρίσκονται σε τρίτους πρέπει να απογραφούν διακεκριμένα.
4. Δημιουργία ειδικού χώρου αναπόγραφων ειδών.
5. Για την περίπτωση που βρεθούν είδη μη αναγνωρίσιμα, αυτά θα πρέπει να συγκεντρωθούν σε ειδικό χώρο για περαιτέρω διερεύνηση (παλιά αποθέματα, μη καταγραμμένα με κωδικούς αποθέματα, κ.λπ.).

• Δημιουργία αυτοκόλλητων ετικετών απογραφής

1. Προετοιμασία αυτοκόλλητων ετικετών: διαφορετικό χρώμα ανά κατηγορία αποθέματος (Α Ύλες, Βοηθητικά Υλικά, Εμπορεύματα, Έτοιμα Προϊόντα, Ημιέτοιμα Προϊόντα, κ.λπ).
2. Στις αυτοκόλλητες ετικέτες θα πρέπει να αναγράφονται:

• Ο κωδικός του είδους.
• Η περιγραφή του είδους.
• Η κύρια μονάδα μέτρησης.
• Η μονάδα συσκευασίας (όπου υπάρχει).
• Η ποσότητα απογραφής.
• Η ημερομηνία απογραφής.
• Η υπογραφή και το ονοματεπώνυμο του επικεφαλής του συνεργείο απογραφής.

• Εκτύπωση καταστάσεων – δελτίων απογραφής

1. Οι καταστάσεις θα πρέπει να είναι ταξινομημένες ανά αποθήκη και κατηγορία είδους για τη διευκόλυνση της καταμέτρησης.

• Καθορισμός ελεγκτών απογραφής

1. Έμπειρα στελέχη της επιχείρησης θα πρέπει να αναλάβουν το έργο του δειγματοληπτικού ελέγχου των απογραμμένων ειδών.
2. Μετά την καταμέτρηση ενός χώρου ελέγχουν δειγματοληπτικά, καταμετρώντας εκ νέου ορισμένα είδη και ελέγχοντας εάν αυτά αναγράφηκαν σωστά στις αυτοκόλλητες ετικέτες και στις καταστάσεις απογραφής. Με τον έλεγχο προσπαθούμε να καλύψουμε ακριβά, κυρίως, αποθέματα. Ζυγίζουμε ή ανοίγουμε κάποιες συσκευασίες.
3. Συγκρίνουμε τα μετρημένα από εμάς με τις μετρήσεις των συνεργείων κι αν υπάρχουν διαφορές ενημερώνουμε για να διερευνηθούν και να τακτοποιηθούν άμεσα.
4. Στο τέλος της απογραφής, βεβαιωνόμαστε ότι έχουν μετρηθεί όλοι οι αποθηκευτικοί χώροι κι όλα τα αποθέματα.
5. Ενημερώνουμε τα συνεργεία ότι θα ακολουθήσει έλεγχος. Γνωρίζοντας τα συνεργεία ότι θα ακολουθήσει έλεγχος από ανώτερα στελέχη γίνονται πιο προσεκτικά.

Στάδιο 2ο: Ενέργειες – Διαδικασίες κατά τη διάρκεια της φυσικής απογραφής

• Διαχωρισμός Αποθεμάτων

1. Διαχωρισμός αποθεμάτων με βάση τη λογιστική τους κατηγορία.
2. Οι λογιστικές κατηγορίες διάκρισης των αποθεμάτων είναι:

• Εμπορεύματα
• Α Ύλες
• Β Ύλες
• Αναλώσιμα Υλικά
• Έτοιμα Προϊόντα
• Ημιέτοιμα Προϊόντα
• Ανταλλακτικά Παγίων
• Είδη Συσκευασίας

• Χαρακτηρισμός αποθεμάτων με βάση ποιοτικά κριτήρια

1. Κατά τη διάρκεια της καταμέτρησης είναι δυνατόν να εντοπισθούν αποθέματα που έχουν προβλήματα σε σχέση με την κατάσταση τους:

• Θα πρέπει τα αποθέματα αυτά να συγκεντρωθούν σε διαφορετικούς χώρους και να ταξινομηθούν ανάλογα με την κατάσταση τους σε ελαττωματικά ή ακατάλληλα αποθέματα.
• Τα αποθέματα που ανήκουν σε τρίτους και βρίσκονται στην επιχείρηση είτε προς φύλαξη είτε σε παρακαταθήκη, πρέπει να απογραφούν, επίσης, χωριστά.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις δύναται να χρησιμοποιούμε αποθέματα σε βιτρίνες ως εκθέματα. Θα πρέπει και αυτά να απογραφούν διακεκριμένα.
• Στα αποθέματα που γνωρίζει το συνεργείο ότι δεν χρησιμοποιεί πλέον η επιχείρηση θα συμπληρώνει, εκτός από τον παραπάνω χαρακτηρισμό τους, και τον χαρακτηρισμό «είδη stock».

• Φυσική καταμέτρηση

1. Κάθε συνεργείο καταμετρά τα αποθέματα που του έχουν αναθέσει και συμπληρώνει τις αντίστοιχες καταστάσεις και τοποθετεί τα ειδικά αυτοκόλλητα, σύμφωνα με τις οδηγίες που του έχουν δοθεί.
2. Εάν εντοπισθεί κάποιο αναγνωρίσιμο είδος που δεν αναφέρεται στις καταστάσεις, θα το αναφέρει στον υπεύθυνο απογραφής, προκειμένου να συμπληρώσει τις καταστάσεις με το συγκεκριμένο είδος.
3. Η καταμέτρηση γίνεται με βάση τη μονάδα μέτρησης του είδους που αναγράφεται στις καταστάσεις και όχι την όποια ομάδα εννοεί το συνεργείο, γιατί αυτή φαίνεται πιο κατανοητή. Για παράδειγμα, εάν η κατάσταση προβλέπει την καταγραφή ενός είδους σε μέτρα και το συνεργείο διακρίνει στην καταμέτρηση τεμάχια, θα πρέπει να τα εκφράσει σε μέτρα για να τα αναγράψει στην κατάσταση.
4. Σε κάθε είδος που απογράφεται θα επικολλάται ειδικό αυτοκόλλητο, σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί.
5. Εάν κρίνει το συνεργείο, μπορεί να τοποθετεί και ταινία σήμανσης σε μία περιοχή για την πιστοποίηση της απογραφής.
6. Τα συσκευασμένα είδη που είναι έτοιμα να αποσταλούν στους πελάτες θα πρέπει να απογραφούν με βάση το δελτίο παραγγελίας ή το παραστατικό που έχει εκδοθεί και τα συνοδεύει. Το παραστατικό θα πρέπει να είναι κολλημένο έξω από τη συσκευασία των ειδών.

• Απογραφή σε χώρους τρίτων

1. Επίσκεψη σε χώρους τρίτων που έχουν στο τέλος της χρήσης αποθέματα της επιχείρησής μας.
2. Καταμέτρηση των αποθεμάτων μας.
3. Ανταλλαγή υπογεγραμμένων FAX με συμφωνημένα τα ποσοτικά υπόλοιπα της απογραφής.

• Λήξη φυσικής καταμέτρησης

1. Κάθε συνεργείο, με το τέλος της φυσικής καταμέτρησης του χώρου ευθύνης του, θα πρέπει να παραδώσει τις ενημερωμένες καταστάσεις στον υπεύθυνο απογραφής.
2. Ο υπεύθυνος θα πρέπει να επιθεωρήσει τον χώρο ευθύνης του συνεργείου για να διαπιστώσει ότι τηρήθηκαν όλες οι οδηγίες της απογραφής.
3. Τέλος, ο υπεύθυνος θα πρέπει να φροντίσει -σε συνεργασία με τον υπεύθυνο της λογιστικής απογραφής των καταμετρήσεων- την καταχώριση στο μηχανογραφικό σύστημα.

• Σήμανση αποθηκών

1. Σήμανση με κορδέλα χώρων με αποθέματα που δεν απογράφησαν για μελλοντική επεξεργασία.

Στάδιο 3ο : Ενέργειες – Διαδικασίες μετά την φυσική καταμέτρηση

• Καταχώριση Μετρήσεων Απογραφής

1. Καταχώριση των καταγεγραμμένων αποθεμάτων, μέσω της διαδικασίας φυσικής απογραφής, στο μηχανογραφικό σύστημα.

• Ολοκλήρωση λογιστικών καταχωρίσεων

1. Καταχωρίσεις στην προηγούμενη χρήση (λογιστικά υπόλοιπα), καταχώριση παραγωγών, αναλώσεων, τακτοποίηση τυχόν αρνητικών υπολοίπων.

• Εντοπισμός & αντιμετώπιση των διαφορών

1. Αντιμετώπιση διαφορών σύγκρισης απογραφής & λογιστικών υπολοίπων.

Προσοχή στην αντιμετώπιση κάθε κατηγορίας είδους (εμπορεύματα, υλικά, προϊόντα, είδη σε τρίτους)!

• Συμφωνία υπολοίπων απογραφής

1. Συμφωνία φυσικών καταμετρημένων ποσοτήτων με λογιστικά ποσοτικά υπόλοιπα.

• Αποτίμηση υπολοίπων απογραφής

• Μεταφορά ποσοτικών υπολοίπων απογραφής στη νέα χρήσης

• Εκτύπωση καταστάσεων απογραφής

Πηγή
Author: Despoina Dailiani