Η διαΝΕΟσις, πέντε μήνες μετά την πρώτη της δημοσκοπική έρευνα για το θέμα, επιστρέφει με πολλές από τις ίδιες -και κάμποσες καινούριες- ερωτήσεις, για να αποτυπώσει το πώς ζουν οι Έλληνες στην πανδημία σήμερα. Η έρευνα διεξήχθη σε συνεργασία με την εταιρεία Metron Analysis το διάστημα 15-22 Σεπτεμβρίου 2020, και έγινε τηλεφωνικά σε σταθερά και κινητά τηλέφωνα με πανελλαδικό δείγμα 1.257 ατόμων ηλικίας 17 και άνω. Μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν κάποια από τα πράγματα που υποπτευόμαστε, αλλά καταρρίπτουν και κάποιους μύθους. Οι Έλληνες εμφανίζονται πολύ πιο συνειδητοποιημένοι και ρεαλιστές και, αναπόφευκτα, πολύ λιγότερο αισιόδοξοι από ό,τι στα εκπληκτικά αποτελέσματα του Απριλίου. Οι ζωές τους έχουν αλλάξει με συγκεκριμένους τρόπους (στην καθημερινότητα, στην εργασία, στην ψυχολογία, στις ανθρώπινες σχέσεις) και σχεδόν αποκλειστικά προς το χειρότερο. Από την άλλη, οι απαντήσεις δεν αντανακλούν συνθήκες απελπισίας ή κατάρρευσης. Οι πολίτες δηλώνουν ότι τηρούν τα μέτρα προστασίας σε υψηλά ποσοστά. Παρ’ όλο που υπάρχει (και εκφράζεται) φόβος και τα ποσοστά της εμπιστοσύνης έχουν μειωθεί, δεν έχει χαθεί ολοσχερώς ή ελπίδα. Σε κάποια από τα κρίσιμα θέματα που μας απασχολούν, υπάρχει ακόμα η ελπίδα ότι στο μέλλον θα βγούμε κερδισμένοι.
Το τέλος της υπέρμετρης αισιοδοξίας
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα της έρευνας του Απριλίου 2020 εμφανίστηκε στην ερώτηση για το αν τα πράγματα στη χώρα μας κινούνται προς τη σωστή ή προς τη λάθος κατεύθυνση. Είναι μια ερώτηση που η Metron Analysis κάνει στις έρευνές της εδώ και πολλά χρόνια, οπότε είχε ενδιαφέρον να τη μελετήσουμε σε αυτή την πρωτοφανή συγκυρία.
Πως Ζουν Οι Έλληνες Στην Πανδημία – Έκθεση Αποτελεσμάτων Απριλίου 2020 (PDF)
Με τη χώρα σε καραντίνα, λοιπόν, την κοινωνία σε πλήρη ακινησία, και την παγκόσμια ανασφάλεια για έναν νέο, τρομακτικό θανατηφόρο ιό, το ποσοστό των Ελλήνων που θεωρούσαν ότι τα πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση τον Απρίλιο του ’20 έφτανε το ιλιγγιώδες 86%. Είναι ένα νούμερο πρωτοφανές στη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας. Για να κατανοήσουμε αυτό το εύρημα και, κυρίως, για να ερμηνεύσουμε τα ευρήματα της νέας μας έρευνας σε σχέση με την προηγούμενη, αξίζει να θυμηθούμε για λίγο τις συνθήκες στις οποίες απαντούσαν ερωτήσεις οι Έλληνες στα τέλη του Απρίλη. Τότε ήμασταν ήδη αρκετές εβδομάδες έγκλειστοι στα σπίτια μας. Για να βγούμε έξω στέλναμε ένα SMS σε ειδικό αριθμό, με μία από έξι συγκεκριμένες αιτιολογήσεις της εξόδου μας. Τα εστιατόρια, τα καφέ, τα πάρκα και τα καταστήματα -πλην συγκεκριμένων- ήταν κλειστά. Και οι ειδήσεις ήταν ακόμα γεμάτες με την τραγωδία της Βόρειας Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας, εικόνες με φορτηγά ψυγεία γεμάτα φέρετρα, αναλύσεις με το τι σημαίνει “triage” στις ΜΕΘ. Η Ελλάδα σε εκείνη τη φάση φαινόταν ότι πετυχαίνει κάτι στο οποίο άλλες χώρες αποτύγχαναν: να αποφύγει την ανεξέλεγκτη και ακατάσχετη διασπορά του ιού στην κοινωνία, τους χιλιάδες θανάτους και την κατάρρευση του συστήματος υγείας. Αυτή η για πολλούς αναπάντεχη επιτυχία μεταφραζόταν στο πρωτοφανές 86% -νομίζαμε, τότε, ότι ως χώρα είχαμε γλιτώσει από μια τεράστια εθνική τραγωδία.
Σήμερα τα πράγματα, βεβαίως, είναι διαφορετικά. Αν και όντως η χώρα μας έχει αντέξει πολύ καλύτερα από άλλες πλούσιες χώρες της Δύσης, ωστόσο δεν έχει βγει αλώβητη. Τα κρούσματα αυξάνονται, η αναπόφευκτη οικονομική κρίση βαθαίνει και σιγά σιγά όλοι οι Έλληνες αντιλαμβάνονται τις συνέπειες της κρίσης “στο πετσί τους”. “Ό,τι μέχρι πριν από λίγο καιρό αντιμετωπιζόταν ως μία προσωρινή δυσκολία”, γράφει ο Στρατός Φαναράς στην έκθεση του, “την οποία μάλιστα αντιμετωπίζαμε με σχετική επιτυχία, σήμερα μετατρέπεται σε μια μονιμότερη συνθήκη, που η αντιμετώπιση της, βέβαια, δυσκολεύει εξ ορισμού. Και αυτό αλλάζει τα πάντα”.
Πράγματι, πέντε μήνες μετά, το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι πάμε προς τη σωστή κατεύθυνση έχει μειωθεί στο 57%.
Τον Απρίλιο το πρώτο συναίσθημα που επέλεγαν οι ερωτηθέντες, αυτό που δήλωναν ότι νιώθουν πιο έντονα, ήταν η αισιοδοξία: το 26,5% επέλεγαν αισιοδοξία. Το Σεπτέμβριο, μόνο το 8,5% την επιλέγουν -είναι πια το έκτο συχνότερο συναίσθημα, πίσω από τον φόβο, την απογοήτευση, το άγχος, την ανασφάλεια και, πρώτη απ’ όλα, την αβεβαιότητα (20,7%).
Όπως είναι αναμενόμενο, οι Έλληνες ηλικίας 65+ είναι αυτοί που φοβούνται πιο πολύ απ’ όλους -αλλά ταυτόχρονα είναι και οι πιο αισιόδοξοι από όλους. Αυτοί που δηλώνουν έσοδα πάνω από 3.000 ευρώ τον μήνα δηλώνουν και το μεγαλύτερο ποσοστό αβεβαιότητας (29,1%). Αυτοί που δηλώνουν εισόδημα κάτω από 500 ευρώ μηνιαίως, τη μικρότερη (15,7%).
Παράλληλα, το 50,2% των ερωτηθέντων δηλώνουν “νιώθω περισσότερο φόβο απέναντι στους συνανθρώπους μου”, ενώ το 55,4% δηλώνουν “η ψυχολογική μου διάθεση είναι χειρότερη από ό,τι πριν από την πανδημία”. Πιο ευάλωτες και εδώ, οι μεγαλύτερες ηλικίες και όσοι βρίσκονται σε κακή οικονομική κατάσταση.
Και, παραδοσιακά, όπως συμβαίνει σε όλες μας τις σχετικές έρευνες, το συναίσθημα που αισθάνονται λιγότερο από όλα όλες οι ομάδες του πληθυσμού της Ελλάδας είναι η ντροπή.
Από ότι φαίνεται, καθώς μαθαίνουν όλο και περισσότερα πράγματα για την υγειονομική απειλή, οι Έλληνες σήμερα φοβούνται λίγο περισσότερο από ότι τον Απρίλιο. Το 67,4% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι κοντινοί τους άνθρωποι (φίλοι ή συγγενείς) κινδυνεύουν από τον κορωνοϊό -ποσοστό ελαφρώς αυξημένο από το 62% του Απριλίου. Σήμερα, τρεις στους τέσσερις Έλληνες ηλικίας από 17 μέχρι 54 πιστεύουν ότι κοντινοί τους άνθρωποι κινδυνεύουν.
Πλέον σχεδόν ένας στους τρεις Έλληνες (31,9%) θεωρούν ότι κινδυνεύουν οι ίδιοι προσωπικά από τον κορωνοϊό. Το αντίστοιχο ποσοστό πέντε μήνες πριν ήταν 23,7%. Στους ηλικιωμένους 65+ πλέον το 42% θεωρούν ότι κινδυνεύουν -από 33% τον Απρίλιο.
Είναι αξιοσημείωτο το ότι ένα θεαματικό 23% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι γνωρίζουν κάποιον ή κάποια που έχει προσβληθεί από τον κορωνοϊό. Αυτό είναι αποτέλεσμα που χρίζει ερμηνείας, δεδομένου ότι σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες σε τυχαία δείγματα λιγότερο από 1% του πληθυσμού έχει όντως προσβληθεί από τον ιό.
Ένα 23,3%, εξάλλου, θεώρησαν ότι κάποια στιγμή ίσως να είχαν προσβληθεί οι ίδιοι από τον ιό, ένα ποσοστό παρόμοιο με του περασμένου Απριλίου.
Πάντως, μόνο το 25,7% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι ανήκουν στις “ευάλωτες” ομάδες του πληθυσμού (ηλικιωμένοι, άτομα σε ανοσοκαταστολή, άτομα με αναπνευστικά προβλήματα κ.ά.), ένα ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το πραγματικό ποσοστό στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Είναι ενδιαφέρον ότι μόνο το 58,5% των ερωτηθέντων ηλικίας 65+ θεωρούν εαυτούς “ευάλωτους”.
Πλέον, το 73% των Ελλήνων πιστεύουν ότι “έρχονται δυσκολότερες ημέρες” και μόλις το 18,8% θεωρούν ότι “τα χειρότερα έχουν περάσει”. Ποιες ομάδες του πληθυσμού είναι οι πιο αισιόδοξες; Αυτοί που δηλώνουν ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει βελτιωθεί η οικονομική τους κατάσταση (44,2%) και οι νέοι ηλικίας 17-24 (35,4%). Σε καμία πληθυσμιακή ομάδα, πάντως, η πεποίθηση ότι “τα χειρότερα έχουν περάσει” δεν είναι πλειοψηφική.
4. Πως ζουν οι Έλληνες στην πανδημία;
Πώς Ζουν Οι Έλληνες Στην Πανδημία
Οι ζωές μας, φυσικά, έχουν αλλάξει. Πολύ. Το 73,9% παραδέχονται ότι η ζωή τους έχει αλλάξει “πάρα πολύ” ή “αρκετά”. Δεν υπάρχει πληθυσμιακή ομάδα, ηλικιακό γκρουπ, κοινωνική τάξη ή ιδεολογικό γκρουπ που να δηλώνει κατά πλειοψηφία ότι δεν έχει αλλάξει η ζωή τους. Και, βέβαια, αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Αντίστοιχα ποσοστά σε πρόσφατη έρευνα του Pew είναι 71% για την Σουηδία, 67% για τις ΗΠΑ, 66% για τη Βρετανία και 60% για την Ισπανία.
Για να καταλάβουμε τι εννοούμε όταν λέμε “η ζωή έχει αλλάξει” κρατήστε τα εξής ευρήματα:
Το 76,3% δηλώνουν ότι πηγαίνουν σε λιγότερες κοινωνικές εκδηλώσεις (γάμους, βαφτίσια) από ό,τι πριν από την πανδημία
Το 62,9% ότι τρώνε λιγότερο συχνά σε εστιατόρια και ταβέρνες
Το 60,5% ότι βγαίνουν σπανιότερα σε μπαρ
Το 59,5% ότι ταξιδεύουν σπανιότερα με αεροπλάνο
Το 56% ότι συναντούν λιγότερο τους φίλους τους
Το 54,3% ότι ψωνίζουν σπανιότερα σε εμπορικά καταστήματα
Το 53,8% ότι ταξιδεύουν σπανιότερα με πλοίο
Το 51,3% ότι χρησιμοποιούν λιγότερο τα ΜΜΜ
Οι μόνες δραστηριότητες στις οποίες η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι το κάνουν “το ίδιο” με ό,τι πριν από την πανδημία, είναι η χρήση ταξί (53,1%) και το να “βλέπουν μέλη της οικογένειάς τους” (64,4%).
Επιπλέον, οι μισοί Έλληνες (53,1%) δηλώνουν ότι φέτος το καλοκαίρι πήγαν λιγότερες διακοπές από ό,τι τις προηγούμενες χρονιές. Ένας στους τρεις (36,3%) δηλώνει ότι στις φετινές διακοπές πέρασε χειρότερα, εξαιτίας της πανδημίας.
Εξάλλου, το 60,6% δηλώνουν ότι στην καθημερινότητά τους συναντιούνται και συνομιλούν με λιγότερους ανθρώπους από ό,τι θα έκαναν αν δεν υπήρχε πανδημία. Οι μισοί (50,5%) δηλώνουν ότι ο τρόπος δουλειάς τους έχει αλλάξει κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Σχεδόν οι μισοί (45,5%) δηλώνουν ότι οι σχέσεις τους με τους φίλους και τους γνωστούς τους έχουν αλλάξει.
Δείτε όλα τα ευρήματα της έρευνας στα ακόλουθα link: https://www.dianeosis.org/2020/10/epta-mines-pandimia-pws-zoun-oi-elllines/
https://www.dianeosis.org/2020/10/epta-mines-pandimia-pws-zoun-oi-elllines/
Πηγή
Author:
